Ամառային ճամբար․Իտալերենի նախագիծ

Համակարգումը՝ Անահիտ Աբգարյանի. խորհրդատու-ուսուցիչ՝ Մարիամ Սարդարյան։

25․05

Իտալական այբուբենը բաղկացած է 21 տառից, որից

16 բաղաձայն են (b, c, d, f, g, h, l, m, n, p, q, r, s, t, v, z)

5՝ ձայնավոր (a, e, i, o, u)

A; a	a	B; b	bi	C; c	ci
D; d	di	E; e	e	F; f	effe
G; g	gi	H; h	acca	I; i	i
L; l	elle	M; m	emme	N; n	enne
O; o	o	P; p	pi	Q; q	qu
R; r	erre	S; s	esse	T; t	ti
U; u	u	V; v	vu / vi	Z; z	zeta

Գործնականում օգտագործվում են նաև 5 տառեր (օտարերկրյա ծագմամբ):

x — կարդում ենք ICSk — կարդում ենք cappa

w — doppia vu

y — ipsilon / i greca

j — i lunga

Եկեք ծանոթանանք մի քանի բառերի և դրանց թարգմանությանը.

alba – լուսաբաց
bòtte – հարվածներ
scòpo – նպատակ, մտադրություն
bambina – աղջիկ
dònna – կին
matita – մատիտ
fèsta – տոն
paròla – բառ
léttura – ընթերցանություն
ónore – պատիվ
riposó – հանգիստ
béné – լավ
lettéra – տառ
sòrte – ճակատագիր
séttimana – շաբաթ
scolaro – աշակերտ
intiero / intero – ամբողջ
nuotare – լողալ
notare – նշումներ կատարել, նկատել
votare – քվեարկել, երդվել
urlio – ճիչ, կանչ
paura – վախ

e, o ձայնավորների գրական արտասանությունը հանդիպում է հիմնականում Հռոմում և Տոսկանիայում: Իտալիայի մյուս մասերում, փակ և բաց o, e – ի միջև արտասանության հստակ տարբերություն հաճախ չի հնչում:
Իտալերենում կա 5 ձայնավոր և 7 հնչյուն, քանզի o և e տառերը կարող են լինել բաց ու փակ (a, e՝, e՛, i, o՝, o՛, u)
Իտալերենի այբուբենը բաղկացած է 16 բաղաձայնից և 6 ձայնավորից
Կան որոշ դժվար արտասանություններ

c + a, o, u = կարդում ենք — k (կ) — [cane – շուն, casa – տուն, cuore – սիրտ]

C + h + i = կարդում ենք — (կ) — [chiesa – եկեղեցի, chiave – բանալի]

c + i, e = կարդում ենք — (չ) — [cena – ընթրիք, cibo – սնունդ, cipolla – սոխ]

c + i, a, o = կարդում ենք — (չ) — [ciao – բարև / հաջող, cielo – երկինք]

g + a, o, u = կարդում ենք — (գ) — [gatto – կատու, guerra – պատերազմ, gusto – ճաշակ]

gh + i, e = կարդում ենք — (գ) — [Margherita]

sc + h + e, i = կարդացվում է — (սկ ) — [maschile – արական, schema – սխեմա, scherzo – կատակ, scuola – դպրոց]

gli — կարդացվում է — (լь) [moglie – կին, voglia – ցանկություն]

gn — (նь) — [bisogno – կարիք, spagnolo – իսպանացի]

s — բառասկզբում կարդացվում է (ս) — [sedia – աթոռ]

s — կարդացվում է (զ) եթե գտնվում է 2 ձայնավորի միջև — [mese – ամիս, riso – բրինձ]

s — b, d, g, l, m, n, r, v բաղաձայներից առաջ կարդացվում է (զ)

ss — կարդացվում է (ս) — [cassa – կանխիկ, spesso – հաճախ]

s + c = (շ) — [pesce – ձուկ, uscita – ելք]

z — բառասկզբում կարդացվում է (ձ) — [zero – զրո, zona – գոտի]

zz — կարդացվում է (ց) — [ragazza – աղջիկ, ragazzo – տղա, piazza – քառակուսի, pazzo – խելագար]

z — կարդացվում է (ց) -ia, -ie, -io առաջ — [grazie – շնորհակալություն]

z — կարդացվում է (ձ) –izzare սուֆիկսի դեպքում — [ipotizzare – ենթադրել]

z — կարդացվում է (ց) -anza, -enza, -ezza, -zione սուֆիկսների դեպքում — [lezione – դաս, zitto – լուռ]

q — կարդացվում է (կ), այն միշտ հանդիպում է բառասկզբում` “u” տառի կապակցությամ — [qui – այստեղ, questo – այս]

cq — կարդացվում է (կկ) – միշտ միասին են գրվում

h — տառը բառամիջում չի կարդացվում, օգտագործում ենք c, g տառերի արտասանությունը փոխելու համար և գործածում ենք avere բայի (ho, ha…)ու ձայնարկությունների մեջ (oh, ah… )

26․05

Pronomi personali – Անձնական դերանուներ

Io — ես

Tu — դու

Lui (տղայի համար), lei (աղջկա համար) — նա

Noi — մենք

Voi — դուք

Loro — նրանք

I verbi ausiliari — Օժանդակ բայեր

Il verbo essere: – լինել

Essere բայը, դերանունների հետ գործածելիս, փոխում է իր ձևը և դառնում sono, sei, è, siamo և siete:

Io sono — ես եմtu sei — դու եսlui/lei è — նա էnoi siamo — մենք ենքvoi siete — դուք եքloro sono — նրանք են

Con essere

Io sono felice — ես երջանիկ եմ

tu sei stanco — դու հոգնած ես

lui è italiano — նա իտալացի է
lei è spagnola — նա իսպանացի է

noi siamo arrabbiati — մենք զայրացած ենք

voi siete forti — դուք ուժեղ եք

loro sono tristi — նրանք տխուր են

Il verbo avere: – ունենալ

Նշեմ, որ avere բայում հ-ն համր տառ է համարվում:

Io ho – ես ունեմtu hai – դու ունեսlui/lei ha – նա ունիnoi abbiamo – մենք ունենքvoi avete – դուք ունեքloro hanno – նրանք ունեն

Con avere

avere caldo — շոգել

avere freddo —մրսել

avere sete — ծարավ

avere famme — քաղցած

avere paura di — վախենալ (ինչ-որ բանից)

avere bisogno di — (ինչ-որ բանի) կարիք ունենալ

avere voglia di — ցանկություն ունենալ

lei ha fame — նա սոված է

Հարցական կազմություն

Io sono —> Sono io?

կամ

Io sono?

Tu sei Maria?

Ժխտական կազմություն

Tu sei Maria?

No, io non sono Maria.

Ciao! – Ողջույն

Buongiorno! – Բարի օր

Buonasera! – Բարի երեկո

Buonanotte! – Բարի գիշեր

Come ti chiami? – Ի՞նչ է քո անունը:

Mi chiamo… – Իմ անունը …

Quanti anni hai? – Քանի՞ տարեկան ես:

Io ho … anni – Ես … տարեկան եմ:

Come stai?	Ինչպե՞ս ես (ընկերական)
Come sta?	Ինչպե՞ս եք (քաղաքավարի)

Bene, grazie.	Լավ, շնորհակալ եմ
E tu?	Իսկ դու՞ ընկերական
E lei?	Իսկ Դու՞ք քաղաքական
Bene	Լավ
Non tanto bene	Ոչ այդքան լավ

Molto piacere – Շատ հաճելի է

Grazie – շնորհակալություն

Anchio – նույնպես

Ancheme – ինձ նույնպես

Di dove sei? – Ծագումով որտեղ՞ց ես

Io sono di Armenia – Ես Հայաստանից եմ

Ci vediamo – Մինչ հանդիպում

È da molto che non ci vediamo	Երկար ժամանկ է չենք տեսնվել
Mi sei mancato	Կարոտել էի քեզ
Novità?	Ի՞նչ նորություններ կան
Niente di nuovo	Նոր ոչինչ չկա

Grazie (mille)!	Շնորհակալություն (շատ)
Prego!	Խնդրեմ (“շնորհակալության” համար)

Buona giornata!	Լավ օր ունեցիր
Buona notte!	Բարի գիշեր
Buona notte e sogni d’oro!	Բարի գիշեր և անուշ երազներ
Ci vediamo dopo!	Հետո կտեսնվենք
Ci vediamo presto!	Շուտով կտեսնվենք
Ci vediamo domani!	Վաղը կտեսնվենք
Arrivederci!	Ցտեսություն
Buon viaggio!	Լավ ճամփորդություն ունեցիր
Devo andare	Ես պետք է գնամ

Essere
1 -tu …sei…..alto
2 -io ………magro
3-noi ………amici

4-loro……….stranieri
5-voi ………..stanchi
6-lui………….simpatico
7-lei …………bella
fai la frase negativa e interogativa
tu non sei alto / Sei tu alto?

Avere
1-noi ………….la bicicletta
2-voi …………i soldi
3-lui………….il biglietto
4-lei …………il cellulare.
5-io ………..20 anni
6-loro………molti fratelli
7-tu………..i documenti

27․05՝

Per chiedere spiegazioni / Հարցնում ենք բացատրություններ

Non capisco – Չեմ հասկանում
Non ho capito – Չհասկացա
Puoi parlare più lentamente? [informale] – Կարո՞ղ ես ավելի դանդաղ խոսել
Può parlare più lentamente? [formale] – Կարո՞ղ ես ավելի դանդաղ խոսել
Puoi ripetere per favore? [informale] – Կարո՞ղ ես կրկնել
Può ripetere per favore? [formale] – Կարո՞ղ ես կրկնել
Come si dice in italiano “…” ? – Ինչպե՞ս իտալերեն ասել «…»
Che cosa significa “…” ? – Ի՞նչ է նշանակում “…”
Come si scrive “…” ? – Ինչպե՞ս է գրվում “…”
È correto? – Ճի՞շտ է
È sbagliato – Սխա՞լ է

___

Parla inglese (italiano, russo) ? – Անգլերեն (իտալերեն, ռուսերեն) խոսու՞մ եք
Io (non) parlo l’italiano (il francese, l’inglese, il tedesco, lo spagnolo, il russo) – Ես (չեմ) խոսում եմ իտալերեն (ֆրանսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, իսպաներեն, ռուսերեն)
Io capisco un po’ ma non parlo – Ես մի քիչ հասկանում եմ, բայց չեմ խոսում
Capisco un po’ il francese – Ես մի քիչ ֆրանսերեն եմ հասկանում
Cosa c’è scritto qui? – Ի՞նչ է այստեղ գրված
Come si pronuncia questa parola? – Ինչպե՞ս է արտասանվում այս բառը
Cosa vuol dire questa parola? – Ի՞նչ է նշանակում այս բառը
Cosa ha detto? – Ի՞նչ ասացիք
Mi capisci? – Դուք հասկանու՞մ եք ինձ
In bocca al lupo – Հաջողություն եմ մաղթում (Good luck)
Sei un genio! – Դու հանճար ես

___

Che bello! – Ի՜նչ գեղեցիկ է
Che fortuna! – Ինչպիսի՜ հաջողություն
Che piacere! – Ինչպիսի՜ երջանկություն

Italian numbers

28․05՝

di che colore è?

Italiano
Black		Nero	սեւ
White		Bianco	սպիտակ
Yellow		Giallo	դեղին
Red		Rosso	կարմիր
Green		Verde	կանաչ
Blue		Blu	կապույտ
Sky blue		Celeste (blu chiaro)	երկնագույն
Azure		Azzurro	Turquesa
Pink		Rosa	վարդագույն
Violet		Viola	մանուշակագույն
Orange		Arancione	նարնջագույն
Brown		Marrone	շականակագույն
Gray		Grigio	մոխրագույն
Colour	Colore	գույն

Bright	Brillante	փայլուն
Transparent	Trasparente	Transparente
Light	Chiaro	բաց
Dark	Oscuro մուգ